Mała ruchliwość plemników – problem wielu mężczyzn

W przeszłości rola mężczyzny w zapłodnieniu nie była do końca jasna. Było wiadomo, że do zapłodnienia potrzebna jest kobieta i mężczyzna, ale nie znano mechanizmów, które doprowadzały do powstania nowego życia. Dziś badacze mają doskonałą wiedzę na temat procesów zapłodnienia, ale pojawia się nowy problem. Spadająca ruchliwość plemników, co prowadzi do częstszych przypadków męskiej niepłodności.

• Normy ruchliwości plemników
• Przyczyny słabej ruchliwości plemników:
• Ruchliwość plemników a ciąża

Plemniki, czyli męskie komórki płciowe, zaobserwował na własnoręcznie skonstruowanym mikroskopie, w 1677 roku Holender Antonie Van Leeuwenhoek. Ale dopiero Niemiec Oskar Hertwig 200 lat później zauważył, że zapłodnienie polega na wniknięciu plemnika do komórki jajowej. Od tego czasu było jasne, jak działa mechanizm zapłodnienia i fakt, że ilość, budowa oraz ruchliwość plemników mają w tym procesie kluczowe znaczenie.

Współcześnie badacze starają się ujednolicić procedury i standardy badania nasienia, bo to ma ogromne znaczenie dla ustalenia i leczenia przyczyn niepłodności[1]. Wywiad lekarski i badanie nasienia są podstawowymi czynnikami w postępowaniu, które ma ustalić płodność mężczyzny[2].

Normy ruchliwości plemników

Definicja ruchliwości plemników jest bardzo prosta – to prędkość i jakość ruchu plemników konkretnego mężczyzny. Wyróżnia się trzy stopnie w ramach normy ruchliwości plemników:

1. Pierwszy stopień: plemniki nieruchome (ang. immotility – IM) – odpowiada ruchowi spowolnionemu. Plemniki właściwie sę nieruchome lub wykazują niewielki ruch, który w żaden sposób nie może doprowadzić do zapłodnienia komórki jajowej.
2. Drugi stopień: ruch niepostępowy (ang. non progressive motility – NP) – plemniki poruszają się nieco aktywniej, ale nadal zbyt wolno i nie mają zdolności do wystarczającego do zapłodnienia poruszania się w linii prostej.
3. Trzeci stopień: ruch postępowy (ang. progressive motility – PR) – plemniki są w pełni ruchliwe, więc poruszają się w linii prostej z dużą prędkością, co umożliwia im dotarcie do jajeczka i możliwość zapłodnienia[1][2].

Przyczyny słabej ruchliwości plemników:

• zaburzenie czynności prostaty,
• zwiększona lepkość nasienia,
• zwiększona aglutynacja lub agregacja plemników,
• przeciwciała przeciwplemnikowe,
• stan zapalny w układzie moczowo-płciowym,
• mukowiscydoza,
• zespół wrogiego najądrza,
• zespół Kartagenera,
• zespół 9+0,
• zespół nieruchomych rzęsek,
• żylaki powrózków nasiennych,
• czynniki toksyczne np. metale ciężkie, ksenoestrogeny,
• podwyższona temperatura,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• palenie papierosów,
• pole elektromagnetyczne[2].

Ruchliwość plemników a ciąża

Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization): „niepłodność to niemożność uzyskania spontanicznej ciąży w ciągu jednego roku przez seksualnie aktywną, niestosującą antykoncepcji parę”[2].

Szacuje się, że 15% par cierpi na niepłodność. Przyczyny są różne. W 30-40% przypadków nie stwierdza się czynników męskiej niepłodności. Mężczyźni zwykle mają prawidłowe wyniki badań fizykalnych endokrynologicznych, genetycznych i biochemicznych. Dopiero badanie nasienia uwzględniające m.in. ruchliwość plemników ujawnia zwykle patologiczne wyniki w spermiogramie[2][3].

Dziś obserwujemy systematyczne pogarszanie się jakości męskiego nasienia, a co za tym idzie spadek płodności par. Efektem tego procesu jest nie tylko mniejsza liczba ciąż, ale zmniejszanie się populacji w krajach wysoko rozwiniętych Europy i Ameryk. WHO zmniejszyła nawet normę ilości plemników w nasieniu do do 20 mln w 1 ml z 60 ml, które obowiązywały w latach poprzednich[3].