Mała ruchliwość plemników – Jakie są przyczyny i sposoby na poprawę?

W pewnym momencie swojego życia praktycznie każdy mężczyzna zaczyna czuć się gotowy na założenie rodziny. Czasami zdarza się jednak, że starania o potomka nie przynoszą oczekiwanego efektu. Często winą za ten stan obarcza się kobietę, ale czasami zdarza się, że problem wynika z płodności mężczyzny, a przede wszystkim z jakości jego nasienia. Aby doszło do zapłodnienia, zawarte w nim plemniki muszą mieć zdolność do aktywnego przemieszczania, tak, aby mogły sprawnie dotrzeć do komórki jajowej. Ich niska ruchliwość skutecznie to uniemożliwia i zmniejsza szanse na naturalne poczęcie. [1] Nie oznacza to, że mężczyzna nie doczeka się potomka. Wystarczy wdrożyć odpowiednie kroki, które poprawią jakość nasienia i tym samym przybliżą do upragnionego rodzicielstwa.

Asthenozoospermia, czyli co dokładnie oznacza „mała ruchliwość plemników”?

Definicja asthenozoospermii dokładnie wskazuje, czym jest ta jednostka chorobowa. Termin ten nie dotyczy liczby plemników, jakie znajdują się w męskim nasieniu, a ich ruchliwości. Tak więc co to jest asthenozoospermia? To zaburzenia męskiej płodności związane ze zmniejszoną ruchliwością plemników obecnych w świeżym ejakulacie lub całkowitym brakiem ich ruchu. [2] Ruchliwość plemników jest warunkiem koniecznym, który zapewnia ich sprawną migrację przez układ rozrodczy kobiety i skuteczne zapłodnienie komórki jajowej.

Asthenozoospermia jest jedną z najczęstszych przyczyn męskiej niepłodności. To złożone zaburzenie o wieloczynnikowej etiologii, którą można podzielić na czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Aby zdiagnozować tę jednostkę chorobową, niezbędna jest odpowiednia diagnostyka, która pozwala ocenić wszystkie parametry nasienia. Badanie ejakulatu umożliwia zbadanie ilości plemników, ich morfologię, ale też ich ruchliwość oraz charakter ruchu. O nieprawidłowościach mówimy, kiedy mniej niż 30% plemników porusza się ruchem postępowym, czyli do przodu. Ruch postępowy plemników poniżej normy jest istotną przeszkodą w skutecznym zapłodnieniu i świadczy o niskiej jakości nasienia. [3] [4]

Pierwszy krok: Jak sprawdzić ruchliwość plemników? Rola seminogramu

Nie istnieją żadne domowe sposoby, za pomocą których można by było ocenić jakość ejakulatu. Tak więc, jak zbadać ruchliwość plemników? Najbardziej wiarygodną metodą sprawdzenia tego niezwykle istotnego parametru jest badanie nasienia, czyli seminogram. Ta szczegółowa analiza obejmuje różne cechy ejakulatu, między innymi całkowitą liczbą plemników, objętość płynu, stężenie plemników oraz najważniejsze ich cechy, takie jak żywotność, ruchliwość i morfologia.

Badanie nasienia seminogram jest kluczowe, aby znaleźć przyczynę męskiej niepłodności. [5] Jego oceny dokonuje się według ścisłych kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jakie zostały opublikowane w podręczniku laboratoryjnym WHO dotyczącym badania i przetwarzania nasienia ludzkiego. Opracowano w nim także najważniejsze normy nasienia. [6]

Diagnostyka niepłodności męskiej często budzi wśród mężczyzn lęk i wstyd. Jest jednak konieczna dla oceny jakości nasienia, tym bardziej że przygotowanie do badania nasienia nie jest szczególnie kłopotliwe. Do wykonania seminogramu wystarczy jedynie próbka ejakulatu, którą badany samodzielnie pobiera poprzez masturbację i deponuje ją w wygodnym kubeczku. Może ją także uzyskać w wyniku stosunku płciowego odbytego w nietoksycznej prezerwatywie. Co ważne, nasienie należy pobierać po przynajmniej 3-dniowej abstynencji seksualnej, ale nie dłuższej niż 7 dni. Pojemnik na nasienie przechowuje się w temperaturze pokojowej, a zdeponowaną w nim próbkę trzeba dostarczyć do laboratorium w ciągu godziny od pobrania.

Dlaczego plemniki zwalniają? Najczęstsze przyczyny problemu

Mała ruchliwość plemników to najczęstsza z przyczyn niepłodności u mężczyzn. Może ona wynikać z rozmaitych czynników. [7] Przyczyny małej ruchliwość plemników mają podłoże endogenne, ale też środowiskowe. Na niektóre z nich nie mamy wpływu, zwłaszcza jeśli słaba motoryka plemników wynika z genetyki lub toczących się w organizmie mężczyzny schorzeń. Okazuje się jednak, że czynniki środowiskowe również osłabiają plemniki. Wpływ stylu życia na nasienie jest równie istotny i może się przyczyniać do tego, że plemniki zwalniają.

Czynniki, na które masz wpływ: Styl życia i codzienne nawyki

Badania naukowe pokazują, że na męską płodność negatywnie wpływają czynniki środowiskowe, związane między innymi ze stylem życia. [8] Wśród wielu przyczyn, jakie mają wpływ na jakość nasienia, najczęściej są wymieniane:

1. Przegrzewanie jąder — gorące kąpiele, korzystania z sauny, trzymanie laptopa na kolanach, noszenia zbyt obcisłej bielizny.
2. Niewłaściwa dieta — uboga w antyoksydanty, bogata w tłuszcze trans i cukry proste.
3. Używki — palenie papierosów, zażywanie substancji psychoaktywnych i nadużywanie alkoholu.
4. Otyłość i nadwaga — brak aktywności fizycznej i siedzący tryb życia.
5. Przewlekły stres i przemęczenie.
6. Ekspozycja na toksyny — metale ciężkie, promieniowanie elektromagnetyczne uszkadzają komórki rozrodcze i zmieniają środowisko nasienia

Wszystkie te wymienione czynniki mają istotny wpływ na jakość nasienia i tym samym zmniejszają szansę na rodzicielstwo.

Przyczyny medyczne: Kiedy potrzebna jest pomoc lekarza

Stany zapalne, czy też rozrost prostaty to schorzenia, które wpływają na skład nasienia oraz jego lepkość i tym samym znacząco utrudniają ruch plemników. Również żylaki powrózka nasiennego są silnie skorelowane z zaburzeniami prawidłowych parametrów nasienia. Zdarza się też, że jego zła jakość wynika z nieprawidłowości genetycznych plemników, ich struktury i funkcji wici. Przyczyną zmniejszonej ich ruchliwości są także infekcje i choroby przenoszone drogą płciową. Patogeny bakteryjne, grzybicze i wirusowe mogą znacząco obniżać jakość nasienia i są uważane za czynniki przyczyniające się do męskiej niepłodności. [9]

Globalnie około 20 do 30% przypadków niepłodności u mężczyzn w wieku rozrodczym jest spowodowana problemami związanymi z plemnikami. Jednak to nie tylko styl życia wpływa niekorzystnie na jakość nasienia. Czasami jest to problem medyczny, który wymaga specjalistycznej pomocy. W takiej sytuacji nie należy zwlekać z wizytą u lekarza, który zleci odpowiednią diagnostykę i wdroży skuteczne leczenie.

Jak „dodać plemnikom skrzydeł”? Skuteczne sposoby na poprawę ruchliwości

Dobrą wiadomością jest to, że na wiele czynników odpowiedzialnych za jakość nasienia mamy realny wpływ. Choć regeneracja nasienia wymaga czasu, to poprzez wdrożenie odpowiednich działań możemy uzyskać oczekiwane efekty. Tak więc, jak poprawić ruchliwość plemników?

Z przeprowadzonych badań wynika, że zmiana stylu życia, ćwiczenia, suplementy na ruchliwość plemników, a nawet akupunktura to czynniki, które korzystnie wpływają na parametry nasienia. Również dieta na płodność mężczyzny, bogata w odpowiednie składniki odżywcze, może poprawić ruchliwość plemników.

Zmiany w stylu życia, które przynoszą efekty

Dzięki optymalizacji stylu życia połączonej ze zwiększoną aktywnością fizyczną i zdrową dietą nie tylko pozytywnie wpływamy na nasze zdrowie i ogólną kondycję organizmu. Okazuje się, że wprowadzenie zdrowych nawyków ma korzystny wpływ na męską płodność. Jeśli dodatkowo zadbamy o zdrowy sen, będziemy regularnie stosować odpowiednie techniki relaksacyjne to z pewnością uda się osiągnąć upragniony cel-potomka. W drodze do tego warto też zrezygnować z gorących kąpieli, wizyt w saunie, które podwyższają temperaturę jąder i tym samym mogą obniżać ruchliwość plemników. Zamieńmy też ulubioną obcisłą bieliznę na wygodne, luźne bokserki. Te niezwykle proste zmiany stylu życia i codziennych nawyków, z pewnością przyniosą efekty.

Dieta i suplementacja – paliwo dla Twoich plemników

W celu poprawy zdrowia reprodukcyjnego sięgajmy po produkty, które są paliwem dla plemników. [12] Potrzebują one między innymi kwasów omega. Ich doskonałym źródłem są między innymi tłuste ryby. Aby zwiększyć ich ruchliwość, warto urozmaicić swoją dietę o świeże owoce i warzywa. To nieoceniona skarbnica witamin i antyoksydantów. Sięgajmy też po wysokogatunkowe mięso, takie jak wołowina, czy też baranina, które zawierają L-karnitynę. Dostarcza ona plemnikom niezbędnej energii i tym samym poprawia ich motorykę. O odpowiednią kondycję nasienia zadbają też orzechy, zwłaszcza włoskie i brazylijskie. Obecne w nich przeciwutleniacze, ale także kwasy tłuszczowe omega-3 mogą poprawić jakość nasienia. [13] Wszystkie te składniki można też znaleźć w gotowych suplementach na ruchliwość plemników.

Leczenie medyczne – gdy styl życia to za mało

Zmiana stylu życia, choć korzystna dla zdrowia, nie zawsze przynosi oczekiwane efekty w postaci lepszej jakości ejakulatu. Zmniejszona motoryka plemników to często znacznie poważniejszy problem, który wymaga wdrożenia leczenia medycznego. Na szczęście współczesna medycyna doskonale radzi sobie z tym problemem i ma skuteczne sposoby na lepszą ruchliwość plemników. Szczegółowa analiza nasienia połączona z wywiadem medycznym i badaniem fizykalnym pozwala kompleksowo ocenić potencjał płodności mężczyzny i wdrożyć odpowiednie kroki, które zbliżą go do rodzicielstwa. Leczenie i postępowanie w przypadku niepłodności męskiej może obejmować interwencje farmakologiczne i chirurgiczne. [10] [11]

Zdrowie plemników a sprawność seksualna – Dwa filary męskiej płodności

Podstawowym filarem męskiej płodności jest wysoka jakość nasienia. Niestety niezdrowy tryb życia, stres, brak ruchu, używki i wiele innych czynników sprzyja chorobom naczyń krwionośnych, otyłości, a także przyczynia się do zaburzeń hormonalnych. Schorzenia te często powodują problemy z erekcją. Zaburzenia wzwodu mogą się też pojawić na skutek presji związanej ze staraniami o potomstwo. Jeśli więc odpowiednio zadbamy o zdrowy styl życia, nie tylko poprawimy płodności, ale także sprawność seksualną.

Rola wsparcia farmakologicznego w staraniach o dziecko

Zdrowie reprodukcyjne mężczyzny to nie tylko prawidłowy ejakulat. To także sprawność seksualna i pewność wzwodu, który podczas dni płodnych umożliwi odbycie stosunku płciowego i wprowadzenie nasienia do dróg rodnych kobiety. Jeśli jakość nasienia jest niewystarczająca, konieczne będą leki na poprawę ruchliwości plemników. Nieocenioną pomocą może się też okazać sildenafil. Ten popularny lek na zaburzenia erekcji jest doskonałym wsparciem w staraniach o potomstwo. Kiedy pojawia się presja w staraniach o dziecko, mogą się pojawić przejściowe problemy ze wzwodem. Powodem jest zwykle stres i obawy, że kolejne próby nie przyniosą oczekiwanego efektu Pewność erekcji, jaką daje ten preparat, pozwala mężczyźnie zachować pełną kontrolę nad tą sytuacją.

Mała ruchliwość plemników to dość powszechny problem wśród mężczyzn w wieku reprodukcyjnym. Dlatego też, jeśli starania o dziecko przez 12 miesięcy nie zaowocowały ciążą, a przyczyną tego nie są problemy zdrowotne kobiety, warto to skonsultować z lekarzem i zbadać nasienie. To niezwykle proste badanie pomoże rozwiać wszelkie wątpliwości. Zrób ten pierwszy krok w drodze do rodzicielstwa!

FAQ – Najczęściej zadawane pytania

1. Czy mała ruchliwość plemników oznacza, że jestem bezpłodny?
   Nie, mała ruchliwość plemników zmniejsza jedynie szanse na naturalne poczęcie.
2. Jak szybko mogę zobaczyć poprawę w ruchliwości plemników po zmianie stylu życia?
   Pełny cykl spermatogenezy trwa około 74 dni, czyli potrzeba na to około 3 miesięcy.
3. Czy problemy z erekcją oznaczają, że mam leniwe plemniki?
   Problemy z erekcją mogą mieć rozmaite podłoże, ale niekoniecznie wynikają one z obniżenia jakości nasienia.
4. Czy sildenafil lub tadalafil wpływają (pozytywnie lub negatywnie) na ruchliwość plemników?
   Nie, sildenafil nie jest lekiem poprawiającym płodność.

Źródła:

• [1] Mała ruchliwość plemników – jak wpływa na płodność i szanse na ciążę? Konsultacja merytoryczna lek. Mateusz Ostachowski specjalista urologii (FEBU), certyfikowany androlog kliniczny. Dostępny na stronie: https://parens.pl/leczenie-co-warto-wiedziec/mala-ruchliwosc-plemnikow-jak-wplywa-na-plodnosc-i-szanse-na-ciaze/
• [2] Chaofeng Tu, Weili Wang, Tongyao Hu, Guangxiu Lu, Ge Lin, Yue-Qiu Tan, Genetic underpinnings of asthenozoospermia, Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism, Volume 34, Issue 6, 2020, 101472, ISSN 1521-690X. Dostepny na stronie: https://doi.org/10.1016/j.beem.2020.101472.
• [3] Richard P Dickey, Roman Pyrzak, Peter Y Lu, Steven N Taylor, Philip H Rye, Comparison of the sperm quality necessary for successful intrauterine insemination with World Health Organization threshold values for normal sperm, Fertility and Sterility, Volume 71, Issue 4, 1999, Pages 684-689, ISSN 0015-0282. Dostępny na stronie: https://doi.org/10.1016/S0015-0282(98)00519-6.
• [4] Jak powstały normy w badaniu nasienia? autor dr hab.n.med. Paweł Radwan. Artykuł powstał we współpracy z Gedeon Richter. Dostępny na stronie: https://gameta.pl/blog/powstaly-normy-badaniu-nasienia/
• [5] Sunder M, Leslie SW. Semen Analysis. [Updated 2022 Oct 24]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Dostępny na stronie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564369
• [6] World Health Organization (2021). WHO laboratory manual for the examination and processing of human semen, 6th ed. World Health Organization. Dostępny na stronie: https://iris.who.int/handle/10665/343208. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO
• [7] Pereira, trasa, Sá, Rosália, Barros, Alberto, Sousa, Mário. Główne mechanizmy zaangażowania w ruchliwość plemników. Asian Journal of Andrology 19(1):s. 5-14, styczeń–luty 2017. | DOI: 10.4103/1008-682X.167716
• [8] Rotimi, D. E., & Singh, S. K. (2024). Implications of lifestyle factors on male reproductive health. JBRA assisted reproduction, 28(2), 320–330. Dostępny na stronie: https://doi.org/10.5935/1518-0557.20240007
• [9] Dcunha, R., Hussein, R. S., Ananda, H., Kumari, S., Adiga, S. K., Kannan, N., Zhao, Y., & Kalthur, G. (2022). Current Insights and Latest Updates in Sperm Motility and Associated Applications in Assisted Reproduction. Reproductive sciences (Thousand Oaks, Calif.), 29(1), 7–25. Dostepny na stronie https://doi.org/10.1007/s43032-020-00408-y
• [10] Björndahl L. (2010). The usefulness and significance of assessing rapidly progressive spermatozoa. Asian journal of andrology, 12(1), 33–35. Dostępny na stronie: https://doi.org/10.1038/aja.2008.50
• [11] Sunder M, Leslie SW. Analiza nasienia. [Aktualizacja: 24 października 2022]. W: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; styczeń 2025. Dostępny na stronie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK564369/
• [12] Remedies for Low Sperm Count and Motility. Written by WebMD Editorial Contributor. Medically Reviewed by Traci C. Johnson, MD on November 10, 2024. Dostępny na stronie: https://www.webmd.com/infertility-and-reproduction/remedies-low-sperm-count-motility
• [13] https://www.exseedhealth.com/pl/walnuts-for-male-fertility/